XSS Nedir? Cross-Site Scripting Zafiyeti

İnternet ortamındaki en yaygın siber güvenlik açıkları arasında yer alan XSS, “siteler arası komut dosyası çalıştırma açığı” olarak açıklanır. Yazımızı okumaya devam ederek XSS nedir, ne gibi türleri vardır, saldırılar nasıl önlenir ve işletmelere etkileri nelerdir, gibi soruların cevaplarını bulabilirsiniz.

Cross-site scripting terimi, CSS kısaltmasıyla karışmaması için XSS olarak adlandırılır. Siteler arası komut dosyası çalıştırma saldırısıdır ve bilgisayar korsanları tarafından gerçekleştirilir. Kötü amaçlı kod enjekte edilmesiyle yapılan bu saldırılar, çoğunlukla JavaScript gibi tarayıcıda yürütülebilen komutlarla gerçekleştirilir; HTML ise script enjeksiyonunun yerleştirildiği bir işaretleme yapısıdır. Yani XSS için, kullanıcı girdisinin uygun şekilde doğrulanmadan veya encode edilmeden tarayıcıya geri gönderilmesi sonucu ortaya çıkan bir güvenlik açığı, demek doğru olacaktır. Bu saldırılar sonucunda sadece kullanıcı oturumları ele geçirilmez, aynı zamanda çerez çalma, form verileri toplama, kullanıcıyı sahte sayfalara yönlendirme ya da tarayıcıda çeşitli manipülasyonlar yapma gibi riskler de oluşturulabilir. Kalıcı, yansıyan ve DOM tabanlı olarak kategorize edilen üç türü bulunan XSS saldırılarında amaç, tarayıcıda keyfi komut çalıştırarak kullanıcı oturumlarını ele geçirmek, hassas verileri çalmak veya istemci tarafında yetkisiz işlemler gerçekleştirmektir. Bu saldırının gerçekleştirilmesi çoğu senaryoda sunucuya doğrudan erişim gerektirmez. Ancak kalıcı (Stored) XSS durumunda, zararlı girdinin sunucu tarafında saklanması nedeniyle kullanıcı giriş noktalarına erişim yeterlidir. Saldırgan, kullanıcı tarafı kodu tarayıcıda çalıştırarak saldırıyı basitçe gerçekleştirebilir. Tam da bu sebeple XSS hem kullanıcı hem de site sahibi açısından son derece büyük bir tehlike teşkil eder. Aşağıda XSS saldırısı adımlarını, detaylıca görmeniz mümkün.

XSS Saldırı Adımları

• Kullanıcı girdisinin doğrulanmaması: Web sitesindeki form, arama kutusu veya yorum alanı gibi giriş noktaları, gelen veriyi düzgün filtrelemez ve temizlemez.
• Kötü Amaçlı Kodun Enjekte Edilmesi: Saldırgan, bu doğrulanmayan giriş alanına script tabanlı zararlı bir kod ekler. Bu kod, HTML yapısının içine veya DOM üzerinde çalışan herhangi bir noktaya yerleştirilebilir.
• Enjekte Edilen Kodun Sayfaya Yansıması: Zararlı komut, web sayfasının çıktısına dahil edilir ve kullanıcı sayfayı görüntülediğinde tarayıcı tarafından normal bir kod gibi işlenir.
• Kodun Tarayıcıda Çalışması: Tarayıcı, zararlı komutu çalıştırarak saldırganın amaçladığı işlemlere olanak tanır. Örneğin çerezlerin okunması, form verilerinin toplanması ya da kullanıcıyı sahte bir sayfaya yönlendirme gibi etkiler ortaya çıkar.
• Kullanıcı Oturumunun Manipüle Edilmesi: Çalıştırılan kod sayesinde saldırgan, kullanıcı oturumlarına erişebilir, yetkileri ele geçirebilir veya kullanıcı adına işlem yapabilir.
• Saldırının Sürekli Hale Gelmesi (kalıcı XSS durumunda): Eğer açık sunucu tarafında saklanıyorsa, zararlı kod sayfayı ziyaret eden her kullanıcıda otomatik olarak tetiklenir ve saldırı kalıcı hâle gelir.

• Yansıyan (Reflected) XSS: Yansıyan cross site scripting (XSS) saldırısı, sanitize edilmemiş kullanıcı girdisinin HTTP isteğiyle gönderilip sunucu yanıtında doğrudan yansıtılması sonucu ortaya çıkar. Genellikle URL parametreleri veya arama kutuları üzerinden gerçekleşen bu saldırı, genellikle, kullanıcıya özelleştirilmiş bağlantılar göndererek onu savunmasız bir sayfaya yönlendirir.
• DOM XSS: Saldırının tamamen tarayıcı tarafında, yani sayfanın Document Object Model'i üzerinde gerçekleştiği XSS türüdür. DOM tabanlı XSS’te zafiyet sunucu yanıtından değil, istemci tarafındaki JavaScript’in DOM manipülasyonundan kaynaklanır; sunucunun yanıtı değişmez ancak sayfanın DOM yapısı saldırgan tarafından değiştirilebilir.
• Kalıcı (Stored) XSS: Zararlı girdinin veritabanı, loglar veya sunucu tarafında kalıcı olarak saklanan herhangi bir depoda tutulması ve her istekle birlikte kullanıcılara geri sunulması sonucu tetiklenir. En tehlikeli XSS türüdür. Genellikle yorum alanları, profil bilgileri veya kullanıcı girdisi depolayan diğer alanlar üzerinden tetiklenir.

Cross-site scripting nedir, sorusunun cevabını merak edenler, bu saldırıların nasıl engelleneceği hakkında da bilgi almak ister. Aşağıdaki listede, XSS saldırını önlemek için muhtemel yöntemleri görebilirsiniz.

• Web varlıklarının envanterini çıkarın: Uygulamanızdaki veya web sitenizdeki tüm sayfaların, formların ve kullanıcı girdisi alanlarının envanterini tutmak, XSS açısından riskli noktaları belirlemenize yardımcı olur. Özellikle kullanıcıdan veri alan her alanın, potansiyel bir XSS hedefi olduğu düşünülürse bu yöntem son derece faydalı olacaktır.
• Girişleri temizleyin: Front-end ve back-end tarafında kullanıcı girdilerini filtrelemek, temizlemek ve gereksiz karakterleri devre dışı bırakmak, XSS riskini ciddi şekilde azaltır. Buralarda yer alan kod enjekte edilebilecek özel karakterler, HTML etiketleri ve script ifadeleri mutlaka temizlenmelidir. Kullanıcı girdilerini temizlemekle birlikte, veriyi tarayıcıya dönerken uygun bağlama göre (HTML, attribute, JS context vb.) encode etmek XSS riskini büyük ölçüde azaltır.
• İstemci tarafını düzenli tarayın: Tarayıcıda çalışan kod yapılarında (özellikle JavaScript dosyaları ve DOM manipülasyonları) zafiyet taraması yapmak, DOM tabanlı XSS saldırılarının tespit edilmesini sağlar. Düzenli taramalar, güncellemeler sonrası oluşabilecek yeni açıkları da yakalar.
• Otomatik izlemeyi kullanın: Uygulamanız için güvenlik tarama araçları, log analiz sistemleri, IDS ve IPS gibi saldırı tespit mekanizmaları kullanarak şüpheli aktiviteleri gerçek zamanlı izleyebilirsiniz. Bu araçlar, XSS girişimlerini daha oluşmadan önce tespit etmenize yardımcı olur.
• Form girişlerini doğrulayın: Kullanıcılardan gelen tüm form verilerini hem istemci hem de sunucu tarafında doğrulamak, beklenmeyen girdilerin sisteme ulaşmasını engeller. Sadece izin verilen veri türleri ve formatlarının kabul edilmesini sağlayın.
• Güvenli tanımlama bilgisi kuralları belirleyin: Çerezlerde HttpOnly, Secure ve SameSite bayraklarını etkinleştirmek XSS kaynaklı oturum hırsızlığını büyük ölçüde azaltır. Bu, özellikle oturum çerezlerinin korunması için kritik bir adımdır.

XSS saldırıları, tüm olası etkileri ve riskleri sebebiyle işletmelere ciddi zarar verebilecek bir potansiyel taşır. Aşağıda, cross-site scripting saldırılarının markalara ne gibi zararlar verebileceğini görmek mümkün.

Müşteri Bilgisi Kaybı

Hiçbir web sitesi sahibi, oturum çerezlerinin çalınmasını, kullanıcı hesaplarının ele geçirilmesini, form verilerinin sızdırılmasını veya hassas müşteri bilgilerinin üçüncü taraflarca kullanılmasını istemez. Ancak XSS saldırıları, web sitelerini bu zafiyetlere açık hale getirir. Dolayısıyla müşteri bilgileri gibi kişisel verileri korumak için web sitenizi XSS saldırılarından korumak için önlemler almanız hem sizin hem de kullanıcılarınız için son derece önemlidir.

Kazanç Kaybı

Müşterilerinizin yaşadığı olumsuz durumlar ve hizmetin kesintiye uğraması, işletmeler için doğrudan gelir kaybıyla ilişkilendirilir. Özellikle sadık müşterilerin başına gelen bu kötü deneyimler, onların web sitenizi kullanma konusunda ikinci bir düşünceye iteceği için mal ve hizmetlerinizi kullanma konusunda kararsızlık yaşatabilir. Bu sebeple web sitenizi XSS saldırılarından en etkili şekilde korumanız gerekir.

Yasal Sorunlar

Web sitesinin işletildiği ülke genelindeki yasa ve düzenlemeler sayesinde kullanıcı bilgileri güvence altına alınır. Eğer bir XSS saldırısı sonucu, müşteri verisi açığa çıkmışsa bu durum, söz konusu web sitesinin KVKK'ya aykırı işlem yaptığına işaret edebilir ki bu da işletmeler için para cezaları, hukuki süreçler ve uzun vadeli uyumluluk maliyetleri anlamına gelir.

Güven Zedelenmesi

Bir güvenlik açığı sebebiyle kullanıcıların verilerinin riske girmesi, markanın güvenilirliğini sarsar. Kullanıcılar da güvenliği zayıf olan bir platforma geri dönmekte tereddüt eder. Bu tür güven kaybı, marka değerinin düşmesine, müşteri sadakatinin azalmasına ve uzun vadeli itibar kaybına neden olabilir. Unutulmamalıdır ki dijital dünyada güven kaybının telafisi oldukça zordur.

Ayrıca Veri Sızıntısı Nedir? İşletmelerde Veri Sızıntılarını Önlemenin Yolu başlıklı blog yazımız da ilginizi çekebilir.

XSS nedir?

XSS, bir web sitesine enjekte edilen kötü amaçlı komutların kullanıcıların tarayıcılarında çalışmasına neden olan bir güvenlik açığıdır ve genellikle doğrulanmamış kullanıcı girdilerinden kaynaklanır.

XSS saldırısı nasıl gerçekleşir?

Saldırgan, filtrelenmeyen bir kullanıcı giriş alanına zararlı kod ekler. Bu kod sayfa görüntülendiğinde tarayıcıda çalışır ve kullanıcıların verileri risk altına girer.

XSS hangi bilgileri hedef alabilir?

Oturum çerezleri, kullanıcı giriş bilgileri, form verileri, kişisel bilgiler ve kullanıcı etkileşimleri XSS saldırılarında ele geçirilebilir.

XSS türleri nelerdir?

Yansıyan (Reflected) XSS, Kalıcı (Stored) XSS ve DOM tabanlı XSS olmak üzere üç ana kategori bulunur. Her biri farklı zafiyet türlerinden faydalanır.

XSS saldırıları nasıl önlenir?

Kullanıcı girdilerini temizlemek, veri doğrulama yapmak, güvenli kodlama teknikleri uygulamak, çerezlerde HttpOnly ve Secure bayraklarını etkinleştirmek ve düzenli güvenlik taramaları yapmak etkili yöntemlerdir.

XSS işletmelere nasıl zarar verir?

Müşteri veri kaybı, finansal zarar, marka itibarının sarsılması, hizmet kesintileri ve yasal yaptırımlar XSS zafiyetinin işletmelere verebileceği başlıca zararlardır.