HTTP Nedir? HTTPS Nedir? Farkları Nelerdir?

Dijital evrende cihazların birbiriyile iletişim kurmasını sağlayan dil, kurallar dizisinden oluşur. Rastgele olmaktan çok daha fazlası olan bu kurallar dizisi, internete bağlı her cihazın uyması gereken standartlardan oluşur. Bu standartlar ve kurallar dizisine protokol adı verilir. İnternet protokollerinin asli görevi ise cihazlar arası iletişimin nasıl başlayacağı, hangi bilgilerin nasıl ve hangi sırayla verileceğini içermekte. FTP, SMTP, DNS, IMAP, POP3, TCP/IP ve SSH gibi yüzlerce protokol arasında günlük hayatta en sık karşılaştıklarımızdan ikisi olan HTTP ve HTTPS hakkındaki detayları, bu yazıda görmek mümkün. İşte, karşınızda HTTPS ve HTTP nedir, nasıl çalışır, aralarındaki farklar nelerdir, geçiş sürecinde nelere dikkat edilmelidir, sorularının ayrıntılı yanıtları!

Hypertext Transfer Protocol ifadesinin baş harflerinden oluşan HTTP, yukarıda da kısaca belirttiğimiz internet protokollerinden biri. Web sitesi arama çubuğunda görülen URL'lerin başında yer alan HTTP, dijital mülklerin adreslerinden çok daha fazlası anlamına gelmektedir. 1965 yılında Ted Nelson tarafından ortaya çıkarılan bu protokolün belgelenmiş ilk sürümü ise 1991 senesinde HTTP V0.9 olarak kullanılmıştır.

Yani HTTP, istemci -ki bu genellikle bir tarayıcı olur- ile sunucu arasındaki iletişimi sağlayan bir protokoldür. HTTP nasıl çalışır, sorusunun cevabı ise kullanıcı bir web sitesine girmek istediğinde başlar. Bu esnada tarayıcı, sunucuya HTTP isteği gönderir ve sunucu bu isteğe karşılık olarak o web sitesini oluşturan HTML, CSS, görsel ya da video dosyaları gibi içerikleri tarayıcıya gönderir. Böylece web sayfaları ekranımıza yansır. Elbette tüm bu işlemler milisaniyeler içinde gerçekleşir. HTTP'nin temel özelliği, metin tabanlı ve durumsuz (stateless) bir protokol olmasıdır. Yani her istek birbirinden bağımsızdır ve sunucu, önceki istekler hakkında bilgi saklamaz. Aşağıdaki listede, tarayıcıyla sunucu arasındaki istek-cevap döngüsünü net biçimde görebilirsiniz.

• Kullanıcı, gitmek istediği web sitesi adresini tarayıcıya yazıyor.
• Tarayıcı DNS'e sorup sunucunun IP adresini buluyor.
• Tarayıcı, kullanılan protokole göre HTTP veya HTTPS isteğini gönderiyor.
• Sunucu ise bu isteğe karşılık gelen dosyaları hazırlayıp tarayıcıya sunuyor.
• Tarayıcı ise kullanıcının talep ettiği web sitesine ait dosyaları sunucudan alıp web sitesinin ana sayfasını ekrana getiriyor.

Peki, HTTP Proxy nedir? HTTP Proxy, istemci ile hedef sunucu arasına yerleştirilen bir ara sunucudur. Bu proxy, kullanıcının gönderdiği istekleri önce kendisi alır, ardından hedef sunucuya iletir ve gelen yanıtı kullanıcıya geri döner. HTTP proxy, genellikle internet trafiğini kontrol etmek, hızlandırmak, internetteki güvenlik çözümlerini artırmak veya erişim kısıtlamalarını aşmak amacıyla kullanılır. Tüm bunlara ek olarak kurumsal ağlarda kullanıcıların hangi sitelere eriştiğini denetlemek için de tercih edilmektedir.

HTTP nedir nasıl çalışır, sorusunun detaylı yanıtının ardından sırada HTTPS konusu var. Hypertext Transfer Protocol ifadesinin sonuna "Secure" ibaresinin eklenmesiyle oluşan HTTPS protokolü, HTTP’nin güvenlik sertifikalarıyla korunmuş halini ifade eder. Aslında buradaki "secure" ifadesi, tarayıcı ile sunucu arasındaki iletişimin şifrelenmiş olduğunu gösterir. Yani kullanıcı bir web sitesine giriş yaptığında tarayıcı ile sunucu arasında giden–gelen bilgiler üçüncü kişiler tarafından okunamaz veya değiştirilemez. Bu güvenlik mekanizması, SSL/TLS sertifikaları sayesinde sağlanır. Buradan da anlaşılıyor ki HTTPS, özellikle kredi kartı bilgileri, şifreler veya kişisel veriler gibi hassas bilgilerin işlendiği siteler için son derece kritik bir öneme sahiptir. Bu nedenle bankacılık siteleri, e-ticaret platformları ve üyelik giriş sayfalarının tamamında HTTPS kullanılır. Ek olarak günümüzde arama motorlarının da HTTPS kullanan sitelere daha yüksek sıralama avantajı sağladığını hatırlatalım. Kısacası HTTPS yalnızca güvenliği artırmakla kalmaz, aynı zamanda kullanıcı güvenini kazanmak ve SEO açısından öne çıkmak için de gereklidir.

Tüm bu bilgilerden hareketle, HTTP ve HTTPS protokolleri arasındaki en temel farkın güvenlik olduğu açıkça görülmekte. Daha düşük CPU ve bellek kullanımı ile çok daha az talebi karşılayan HTTP, ağ tıkanıklığını azaltıp cihazlar arasındaki el sıkışmayı hızlandırsa da günümüzde hassas veri işleyen web siteleri için pek uygun değil. Hangi protokolün avantajlı olduğu ise sitenin kullanım amacına göre değişir. Şöyle ki:

• HTTP: Küçük, statik içerikli, kullanıcı verisi toplamayan web siteleri için basit ve hızlı bir çözümdür. Örneğin kişisel bloglar veya yalnızca bilgi sunan sayfalar.
• HTTPS: Kullanıcı verisi toplayan, ödeme işlemleri yapan, giriş–çıkış (login) sistemleri bulunan ya da e-ticaret ve bankacılık gibi alanlarda hizmet veren siteler için zorunludur. Aynı zamanda arama motoru optimizasyonu (SEO) için de avantaj sağlar.

Özetle, HTTP günümüzde daha çok basit bilgi sayfalarında tercih edilebilirken HTTPS modern internetin standart protokolü haline gelmiştir. Güvenlik, kullanıcı güveni ve SEO avantajları düşünüldüğünde HTTPS kullanmak her açıdan çok daha avantajlıdır.

HTTP ve HTTPS ne demek, sorusunu yanıtladığımız yazımızda, öne çıkan konular arasında HTTPS'in SEO ile ilişkisi de yer alıyor. Günümüzde Google başta olmak üzere arama motorları, kullanıcı güvenliğini ön planda tutuyor. Bu nedenle HTTPS kullanan siteler, yukarıda da belirttiğimiz sebeplerden ötürü, HTTP kullanan sitelere kıyasla sıralamalarda avantaj elde edebiliyor.

Google, 2014 yılında yaptığı bir duyuruda, HTTPS kullanımını bir "ranking signal" yani sıralama kriteri olarak değerlendirdiğini açıklamıştır. Bu, doğrudan sıralamaları büyük ölçüde değiştirmese de özellikle benzer içerik ve kaliteye sahip iki site arasında HTTPS kullananın daha fazla önde çıkmasını sağlıyor. Ayrıca Google'ın, tarayıcıların adres çubuğunda HTTPS kullanmayan siteler için "Güvenli değil" uyarısı göstermesinin, kullanıcı deneyimi ve tıklama oranları açısından olumsuz etkiye sahip olması da kaçınılmaz.

Kısacası HTTPS yalnızca veri güvenliğini artırmakla kalmıyor, aynı zamanda SEO performansını da büyük oranda destekliyor, kullanıcı güvenini güçlendiriyor ve organik trafik artışına katkıda bulunuyor. Bu nedenle modern web siteleri için HTTPS artık bir tercih değil, zorunluluk haline gelmiş durumda.

HTTP ve HTTPS nedir, sorusunun ardından web sitesi sahiplerinin en çok merak ettiği konulardan biri de geçiş sürecidir. HTTP’den HTTPS’e geçmek sadece bir SSL sertifikası almakla bitmez. Süreç doğru ilerlemezse SEO performansı, kullanıcı deneyimi ve site erişilebilirliği olumsuz etkilenebilir. Öncelikle güvenilir bir SSL/TLS sertifikası temin edilmelidir. Ardından, sitenin tüm URL yapısı güncellenerek gerekli 301 yönlendirmeleri doğru şekilde kurgulanmalıdır. Bu yönlendirmeler sayesinde HTTP üzerinden gelen ziyaretçiler otomatik olarak HTTPS versiyonuna aktarılır ve SEO açısından otorite kaybı yaşanmaz.

Ayrıca site içindeki tüm bağlantıların (iç linkler, görsel yolları, CSS ve JavaScript dosyaları) HTTPS’ye uygun hale getirilmesi gerekir. Aksi halde "mixed content" hataları ortaya çıkabilir ve tarayıcı güvenlik uyarısı verebilir. Bunun yanında Google Search Console ve Google Analytics gibi araçlarda yeni HTTPS versiyonunun tanımlanması da kritik bir adımdır.

Son olarak HTTPS geçişinin ardından sayfa hızının kontrol edilmesi ve düzenli testlerle hataların giderilmesi gerekir. Doğru bir geçiş süreci hem kullanıcı güvenini artırır hem de SEO performansınızı destekler.

SEO açısından kritik öneme sahip sürecin ardından HTTP'den HTTPS'e geçiş adımlarını da aşağıda görebilirsiniz.

• İlk olarak ihtiyacınıza uygun SSL sertifikası türünü belirleyin.
• Seçtiğiniz SSL sertifikasını hosting hesabınıza kurun.
• Kurulumdan önce mutlaka web sitenizin yedeklemesini alarak güvenli bir kopyasını oluşturun.
• Tüm dahili bağlantıları ve site haritasını HTTPS protokolüne uyarlayın.
• JavaScript dosyaları, üçüncü taraf eklentiler ve robots.txt dosyasını güncellenmiş sürüme göre düzenleyin.
• Kullanıyorsanız içerik dağıtım ağı (CDN) üzerindeki SSL sertifikasını da güncellemeyi unutmayın.
• Ardından tüm sayfalar ve linkler için 301 yönlendirmelerini uygulayarak kullanıcıları ve arama motorlarını doğru sürüme yönlendirin.
• Ek güvenlik için HSTS ve OCSP stapling özelliklerini etkinleştirin.

Bulut sistemleri kullanırken HTTPS protokolü özellikle kritik bir rol oynar; zira HTTPS sayesinde bulut ortamındaki verilerinizin güvenliği sağlanır. Cloud sunuculara, veri depolama sistemlerine veya SaaS uygulamalarına erişim sırasında HTTPS ile yapılan şifreleme, verilerin yetkisiz kişilerce okunmasını veya değiştirilmesini engeller.

Örneğin bir bulut sunucusunda web uygulamanızı barındırıyorsanız kullanıcı bilgilerinin güvenli bir şekilde iletilmesi ve ödeme işlemlerinin korunması HTTPS sayesinde mümkün olur. Ayrıca bulut altyapılarında HTTPS kullanmak, SSL/TLS sertifikalarının düzenli yönetimi ve yenilenmesini gerektirir. Böylece sürekli güvenli bir bağlantı sağlanır.

Kısacası, bulut hizmetlerinde HTTPS kullanımı hem veri güvenliği hem de kullanıcı güveni açısından olmazsa olmaz bir standarttır. Bu sayede bulut tabanlı uygulamalarınız güvenli, erişilebilir ve güvenilir bir şekilde çalışır.

Ayrıca İşletmenizi Siber Saldırılara Karşı Koruma Yöntemleri başlıklı yazımız da ilginizi çekebilir.

HTTPS tamamen güvenli mi?

HTTPS, tarayıcı ile sunucu arasındaki veri iletimini şifreler ve üçüncü kişiler tarafından okunmasını veya değiştirilmesini engeller. Ancak HTTPS tek başına tüm güvenlik sorunlarını çözmez. Bunun yanı sıra sunucu güvenliği, yazılım güncellemeleri ve kullanıcı tarafı önlemler de önemlidir. Yani HTTPS, güvenliği büyük ölçüde artırır; ama tamamen güvenlik garantisi vermez.

Ücretsiz SSL yeterli mi?

Ücretsiz SSL sertifikaları, temel şifreleme ve HTTPS kullanımı için yeterlidir ve çoğu küçük web sitesi için uygundur. Ancak kurumsal siteler, e-ticaret platformları veya yüksek güvenlik gerektiren projelerde ücretli SSL sertifikaları ek güvenlik, garanti ve destek avantajı sunar.

HTTP siteler neden hala var?

HTTP siteler hala mevcut; zira kullanıcı verisi toplamayan bazı küçük web siteleri HTTPS zorunluluğu hissetmiyor. Ayrıca HTTPS’e geçiş süreci teknik bilgi ve maliyet gerektirdiği için bazı site sahipleri bu süreci erteleyebiliyor. Ancak modern tarayıcıların HTTP sitelerde “güvenli değil” uyarısı göstermesinin, HTTPS kullanımını giderek arttırdığını da belirtelim.

Güvenli olmak için sadece HTTPS yeter mi?

Hayır, HTTPS tek başına tam güvenlik sağlamaz. Web sitesi güvenliği, güncel yazılım, güçlü şifreleme, sunucu güvenliği, güvenli kullanıcı yönetimi ve düzenli yedekleme gibi diğer önlemlerle birlikte sağlanır. HTTPS, bu önlemler içinde kritik bir parça olarak veri iletimini güvence altına alır.