DNS Ne Demek?

Herhangi bir dijital mülkün giriş kapısı olarak bildiğimiz “www” ile başlayan adresler, aslında arka planda çok daha büyük ve rakamsal bir sistemin görünen yüzünü anlatır. Sayılardan meydana gelen bu IP adresleri, DNS sistemleri tarafından oluşturulmaktadır. Peki, DNS nedir? İşte, bu soru ve çok daha fazlasını yazının ilerleyen bölümlerinde detaylıca bulmak mümkün. Okumaya devam ederek DNS nedir, nasıl çalışır, neden önemlidir, DNS güvenliği ve yönetimini kolaylaştıran unsurlar nelerdir, gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.

DNS sunucusu nedir, sorusuna cevap aradığımız bu yazıya kısa bir tanımlamayla başlamak uygun olacaktır. DNS, internetin telefon rehberi olarak tanımlanabilir; çünkü tarayıcıya yazılan basit adresler, karmaşık yapıları kullanıcı dostu biçimde temsil eder. Domain Name System ifadesinin baş harflerinden meydana gelen DNS, görüldüğü üzere, internetin en temel yapı taşlarından biri. Ancak konuyu çok daha net kavrayabilmek adına bir örnekle ilerlemek faydalı olabilir. Diyelim ki bir arkadaşınızı aramanız gerekiyor. Ne yaparsınız? Cep telefonunuzdan, aramak istediğiniz arkadaşınızın ismini arayıp bulursunuz. Bu örneği akılda tutarak okumaya devam edelim!

Bilgisayarlar ve sunucular birbirleriyle IP adresleri aracılığıyla iletişim kurar. Ancak kullanıcıların bu sayısal adresleri akılda tutması çoğu zaman imkansızdır. İşte, burada devreye DNS girer ve her alan adının, hangi IP adresine yönlendiğini bilen bir rehber gibi çalışır ve web sitesi isimlerini, ilgili IP adreslerine çevirir. Tıpkı örneğimizdeki telefon rehberinin, isimleri telefon numarasına dönüştürmesi gibi. DNS sunucusu ise bu isim-IP eşleştirmesini yapan ve kullanıcıların doğru web sitesine ulaşmasını sağlayan özel sunucular olarak açıklanabilir. Siz bir web sitesine her girmek istediğinizde bir DNS sorgusu gerçekleştirmiş olursunuz. Bu esnada her DNS sunucusu, gelen isteği çözümler ve gerekli yönlendirmeyi yaparak kullanıcının doğru adrese ulaşmasını sağlar. Kısacası bir e-posta göndermekten bir uygulama açmaya kadar birçok dijital işlem, DNS sayesinde arka planda doğru adreslere yönlenir. Dolayısıyla DNS yalnızca bir adres çevirici değil, aynı zamanda internet trafiğinin düzenli, hızlı ve güvenli şekilde işlemesini sağlayan temel altyapılardan biridir. Hatalı ya da yetersiz bir DNS yapılandırması, erişim sorunlarına, hız kaybına ya da daha ciddi olarak güvenlik açıklarına yol açabilir. Nasıl mı? Birlikte bakalım!

Domain Name System konusunda en çok merak edilen bir diğer soru da DNS hatası nedir. Özellikle internet üzerinden iş yapan milyonlarca insanın pek çok defa karşılaşmış olabileceği "Sunucu bulunamadı" ya da "DNS adresi çözümlenemedi" uyarıları, aslında birer DNS hatasını anlatır. DNS hatası, bir web sitesine, yani alan adına erişim sağlanmak istendiğinde bu alan adının, IP adresine doğru şekilde çözümlenememesi durumunda ortaya çıkan bir bağlantı problemi şeklinde özetlenebilir. Peki, bu neden olur, diye merak ediyorsanız olasılıkları aşağıdaki listede görmeniz mümkün.

• Yanlış DNS yapılandırması: Bilgisayarda ya da modemde tanımlı olan DNS sunucularının hatalı ya da geçersiz olduğu durumları anlatır.
• DNS sunucusunun yanıt vermemesi: Tercih edilen DNS sunucusunun geçici olarak hizmet dışı kaldığı durumları anlatır.
• Alan adının DNS kayıtlarında sorun olması: Web sitesinin DNS kayıtlarının eksik, hatalı ya da güncel olmaması durumudur.
• Ağ bağlantı problemleri: İnternete erişimde yaşanan genel sorunlar nedeniyle DNS sorgularının tamamlanamadığı durumları anlatır.
• Firewall veya antivirüs engellemeleri: Bazı güvenlik yazılımları DNS trafiğini engelleyebilir. Bu gibi durumlarda DNS hatası alınması muhtemeldir.

Peki, özel DNS nedir? Bazı durumlarda kapalı devre bir DNS kullanmak çok daha faydalı olabilir. Özellikle dışarıdan erişimin engellenmek istendiği bir internet deneyimi, özel DNS sistemleriyle mümkündür. Özellikle kurumsal ağlarda, VPN ya da intranet gibi sistemlerin sıklıkla kullanıldığı ortamlarda, dış dünyadan izole çalışan kapalı DNS sistemleri, özel DNS olarak bilinir ve siber tehditleri engellemek adına güvenliği azami seviyede tutmak üzere çalışır.

DDNS olarak da bilinen Dynamic DNS nedir, sorusunu ise değişken IP adresine sahip cihazların, manuel güncelleme gerektirmeden aynı alan adı üzerinden erişilebilir olması, şeklinde özetleyebiliriz. Bu sistem, ev kullanıcıları veya küçük işletmeler tarafından uzaktaki cihazlara erişim gerektiğinde sıkça kullanılır. Ayrıca Dynamic DNS sisteminin, özellikle sabit IP adresi almaya gerek kalmadan hizmet erişimi sağladığı için düşük maliyetli bir çözüm olduğunu da belirtmekte yarar var.

Temel amacı, internet trafiğinde zararlı istekleri süzmek ve siber saldırılara karşı sistemleri yalıtmak olan sünger DNS (Sinkhole DNS olarak da bilinir) nedir, sorusunun yanıtı içinde DDoS saldırılarına karşı etkili bir savunma da bulunur. Sünger DNS, şüpheli ya da olağan dışı DNS isteklerini tespit eder, güvenli olmayan alan adlarını engeller ve sistemi yalnızca güvenilir trafiğe açık hale getirir. Buradan da açıkça görüldüğü üzere kurumsal düzeyde DNS yönetimi yapan firmalar için Sünger DNS, siber güvenlikte önemli bir koruma duvarı anlamına gelmektedir.

Yukarıdaki bölümlerde de kısaca bahsedildiği üzere DNS sistemi, basit bir alan adı sorgusuyla başlayıp saniyeler içinde gerçekleşen, ama arka planda oldukça detaylı bir süreçtir. DNS nasıl çalışır, sorusunun cevabını içeren adımlar şöyle özetlenebilir:

• Alan adı sorgusu: Kullanıcı tarayıcıya bir adres (örneğin www.glasshouse.com.tr) yazar.
• DNS çözümleyici: Bu istek öncelikle cihazın, cache denilen önbelleğinde aranır. Eğer bulunamazsa çözümleyici sunucuya gönderir.
• Root (kök) sunucular: Alan adının uzantısına göre (.com veya .tr) yönlendirme yapar.
• TLD sunucuları: Alan adının bulunduğu alan sunucusuna yönlendirme yapılır. (örneğin "glasshouse.com.tr")
• Yetkili sunucu: Nihayetinde ilgili IP adresi bulunur ve tarayıcıya iletilir.
• Sayfa yüklenir: Tarayıcı, gelen IP üzerinden sunucuya ulaşır ve web sitesi açılır.

Aslında DNS ayarı, tüm bu karmaşık sistemin yönlendirme polisi gibi çalışır; zira kendisi, bir cihazın internete bağlanırken hangi DNS sunucularını kullanacağını belirleyen yapılandırma sürecidir. Bu ayarlar sayesinde web sitelerine daha hızlı erişim sağlanabilir, güvenlik artırılabilir ya da bazı içerikler filtrelenebilir.

Ayrıca varsayılan olarak genellikle internet servis sağlayıcısının sunduğu DNS sunucuları kullanılır; ancak bu sunucular her zaman en hızlı ya da en güvenli seçenek olmayabilir. Aslında herkes kendi DNS ayarlarını kolaylıkla manuel olarak değiştirebilir. Nasıl mı? Aşağıdaki liste bu konuda size yol gösterecektir.

• Bilgisayar ya da mobil cihazların ağ ayarları üzerinden manuel DNS sunucuları tanımlanabilir.
• Modem ya da router arayüzüne girilerek tüm ağ cihazları için varsayılan DNS değiştirilebilir.
• Özel DNS hizmetleri tercih edilerek daha hızlı ve güvenli bir bağlantı sağlanabilir.

Kurumsal ölçekte ise DNS ayarlarının daha dikkatli planlanması gerekir. Bunu garanti altına almak içinse DNS yapılandırmalarını optimize ederek sistem performansını artıran, erişim sürelerini kısaltan ve potansiyel güvenlik risklerini en aza indiren bulut tabanlı çözümlerden yararlanmak son derece etkili ve faydalı olacaktır.

Tüm bu bilgilerden anlaşılıyor ki internetle ilk temas noktası DNS altyapısı sayesinde gerçekleşiyor ve dolayısıyla siber güvenliğin en hassas kısmı da burada başlıyor. Özellikle büyük ölçekli işletmelerde DDoS saldırılarını sık sık duymuşsunuzdur. DNS'e yapılan bu saldırılar sonucunda sistemin bir kısmı zarar görebileceği gibi tamamı da erişilemez hale gelebilir. Bu nedenle DNS güvenliği, dijital varlıkların sürekliliği açısından kritik öneme sahip.

Bu bakımdan en büyük tehditlerden biri olan DDoS, yani Distributed Denial of Service, DNS sunucularını aşırı yoğunlukta sahte istekle doldurarak çalışamaz hale getirmeyi hedefler. Bu amaç başarıya ulaştığında ise kullanıcılar, web sitesine ya da uygulamaya erişemez. Saldırılan sistem durmasa bile ciddi yavaşlamalar yaşanabilir ve hizmet böylece kalitesi büyük ölçüde düşer. Peki, DNS güvenliğini sağlamak için önlem alınamaz mı? Elbette alınabilir. İşte, DNS güvenliğini sağlamak adına atılabilecek bazı önlemler!

• Yedekli ve coğrafi olarak dağıtılmış DNS sunucuları kullanmak
• DDoS saldırılarına karşı koruma sağlayan DNS servislerinden faydalanmak
• DNSSEC gibi kimlik doğrulama sistemlerini devreye almak
• Günlük DNS trafiğini izleyerek olağan dışı hareketleri anında tespit edebilmek

Görüldüğü üzere dijital altyapıların güvenliğini sağlayıp olağan işleyişini sürdürebilmesi için güçlü bir hosting hizmetinden fazlasına ihtiyaç var. Bu noktada en az veri merkezi yönetimi kadar kritik bir konu devreye giriyor: DNS yönetimi. Özellikle yönetilebilir bulut sistemleri ile entegre şekilde çalışan uçtan uca DNS yönetimi, kurumların hem erişim hızını hem de güvenliğini optimize eder. Peki, bunu nasıl yapar? Uzman cloud altyapı sağlayıcıları, DNS süreçlerini merkezi bir yapıdan çıkararak dağıtılmış ve yedekli bir düzene taşır. Bu sayede DNS sorguları farklı lokasyonlarda, yük dengeleme ve önbellekleme mekanizmalarıyla daha hızlı işlenir ve böylece sistemler DDoS gibi siber saldırılara karşı daha dirençli hale gelir. Üstelik uçtan uca DNS yönetimi sadece alan adı yönlendirmeleriyle de sınırlı değil. Yüksek erişilebilirlik, otomatik failover sistemleri, trafik analizi, DNS güvenlik protokolleri (DNSSEC) ve anlık güncelleme yetenekleri de bu sürecin bir parçası. GlassHouse’un sunduğu yönetilebilir DNS çözümleri ile karmaşık sistemlerin bile sade bir arayüzle kolayca kontrol edilmesi sağlanabilir. Özellikle çoklu lokasyonlu ya da yüksek trafikli dijital sistemlerde, gelen DNS isteklerinin doğru ve hızlı şekilde karşılanması hem kullanıcı deneyimi hem de marka itibarı açısından büyük önem taşır. Cloud destekli DNS yönetimi ise tüm bu ihtiyaçlara bütüncül bir yanıt sunması bakımından son derece kıymetlidir.

Ayrıca Hosting Nedir? başlıklı yazımız da ilginizi çekebilir.